Wandelen op Dartmoor in mijn atelier
Zodra ik over de drempel van mijn atelier stap, ben ik op Dartmoor. Ik zie het grote schilderij van Kennon, mijn voorraad aantekeningen in de schetsboeken in de kast, de voorstudies op het prikbord.
Soms ben ik even op Dartmoor
Ook op andere momenten van de dag kan ik ineens op Dartmoor zijn. Dan loop ik door het gras, hoor het bij elke stap ritselen, zie de modder waar ik omheen wil lopen, voel de wind, of ik loop over de rotsgrond bij een tor -een natuurlijke rotsformatie op een heuvel- en kijk naar het uitzicht.
Waar kan ik de tent opzetten? Is er een riviertje met een vlak stuk ernaast met helder groen gras? Zonder hobbels in de bodem van de tindelvers die in het verleden hele rivierbeddingen overhoop gehaald hebben?
In de voorstudies van de linoleumsnede herken ik ineens de kleurstelling van de bodem. Groen en oker van het gras, de pollen en de rotsblokken waar je tussendoor loopt. Een pad moet je zelf zoeken.
Waarom ben ik zo graag op Dartmoor?
Dat is waarom ik er telkens weer naar terug wil: de ruimte, de leegte, het pad dat niet voor je gebaand is, de minieme aanwijzingen die je moet aflezen om je route te bepalen. Opletten op de kleur van de vegetatie om niet in het moeras terecht te komen. Opletten op cairns, de hoopjes stenen op een heuvel, en tors, de natuurlijke rotsformaties met hun rond afgeslepen vormen, die zich in de verte bovenop de heuvels tegen de lucht aftekenen en die je als oriëntatiepunt gebruikt. Opletten op het weer. Wanneer gaat het weer eens regenen? Valt niet plotseling de mist in?
Als het prachtig zonnig weer is en ik heb een mooi vlak stukje om op te kamperen naast een beek, is dit het leukste wat er is. Maar de volgende dag kan het zo regenen dat het water in de beek stijgt en je toch de boel snel in moet pakken omdat de tent een paar uur later onder water kan staan. Dan maar weer lopen terwijl de regen langzaam door alle poriën van het regenpak heen dringt, zodat je hoe langer hoe vochtiger wordt. Altijd naar de lucht kijken: wordt het al wat lichter?
Regen en opklaringen
Op mijn schilderijen speelt ‘het moment van de opklaring’ een grote rol. Ineens zie je een paar vlekken zon. De nevel trekt op en het mooiste is de zon op die mistflarden, een lichtshow van glinsterende wolken. Dat zijn de hoogtepunten, dan neem je de regen en de kou op de koop toe.
Als de tent staat en alle natte spullen zijn na een paar uur gedroogd in de zon, ben ik alle nattigheid weer vergeten. Dan kijk ik op de kaart waar ik de volgende dag naar toe zal gaan en ga tekenen in de buurt van de tent. Want een voettocht op Dartmoor is geen vacantie, het is werk: het is de basis voor mijn schilderijen, grafiek en werken op papier.
De ervaring van de ruimte op Dartmoor, dat is wat ik wil laten zien.
Het ervaren van een ruimte is niet alleen het ‘kijken naar’. Het is het ’er in zijn’, de dagenlange duur van het verblijf, de natte voeten, de eindeloze hellingen, de zware rugzak, het kamperen in slecht weer. Soms vond ik het toch een raar idee dat ik tijdens een stortbui in de vliegende storm midden op de hei lag onder niet meer dan 2 lapjes.
Alleen al de extra kilo’s die mee moeten voor het eten, de tent, de slaapzak, het hele huishouden met een campinggasje en pannetje en daar bovenop de nog zwaardere schetsboeken! Dozen krijt heb ik thuis op de weegschaal gelegd om de lichtste uit te zoeken en alleen de kleuren die ik daar het meest gebruik mee te kunnen nemen. Uiteindelijk bleef een doos met vrij hard vetkrijt over. Regenbestendig, de goede kleuren, dun krijt en het vlekt niet.
Wandelen op Dartmoor voor 70-plussers
Zou ik het nog kunnen? Ik wil er heel graag weer naar toe, maar ik ben nu 70-plusser. Toen ik begon met de voettochten, ruim 40 jaar geleden, vroeg ik me af of ik het zou kunnen, al die kilometers lopen met al die kilo’s, en nu vraag ik me hetzelfde af. Zou het nog lukken? Het is geen gebied waar je om de hoek op de bus kan stappen als het niet meer gaat. Je kan op de camping gaan staan in de bewoonde wereld, maar ik wil het hele landschap voor mijzelf hebben en echt mooie zonsop- en ondergangen zie je bovenop de heuvels, kilometers ver van de goed begaanbare wegen.
En daar moet je eerst naar toe, stap voor stap schrijdend door het hoge gras, soppend door natte bodem, met rugzak en al over rotsen klimmend en moeizaam beekjes overstekend. Zelfs de gebaande paden zijn niet overal goed begaanbaar. Soms herinnerde ik mij een pad als heel comfortabel en gemakkelijk. Maar 10 of 20 jaar later kon dat ineens tegenvallen. Was het pad veranderd? Of was ik de moeilijke stukken vergeten?
Relaxen in de tent
Ook merk ik dat ik minder uithoudingsvermogen heb. 30 jaar geleden ging ik soms van ’s morgens 9 of 10 uur door tot 5 uur ’s middags. Lopen en tekenen onderweg. Veel kilometers heb ik nooit gemaakt, niet meer dan 11 per dag. Maar daar ging het niet om. Ik kwam daar om te tekenen, dus dan liep ik zonder rugzak heen en weer op een bepaalde plek.
In de loop der jaren ontdekte ik dat rondhangen bij de tent ook z’n aantrekkelijke kanten heeft. Ik stopte om 3 uur ’s middags, om 2 uur, en uiteindelijk moest ik om half 2 tegen mezelf zeggen: ‘kwak die tent neer, niet meer doorlopen omdat er om de hoek een nog leuker kampeerplekje is, stoppen of er gebeuren ongelukken.’ En ik ontdekte het genot van siësta’s en niks doen bij de tent.
Op de camping in Princetown bleef ik altijd maar 1 nacht, maar de laatste jaren hield ik daar echt een rustdag. Twee nachten netjes kamperen, ’s morgens douchen en ’s avonds fish and chips halen bij de snackbar!
70-plussers op de moor
Ik ben wel meer 70-plussers tegen gekomen op de moor, maar die hadden alleen een dagrugzakje bij zich. Het hele kampeerhuishouden sleepten ze niet meer mee. De laatste keer dat ik er was vielen de monden toch wel open als ik zei: ‘I am seventy!’
Als het erg mooi weer is, komen ze ineens de moor op: de 70-plussers in verschoten outdoorkleren waarvan de kinderen al lang gezegd hebben ‘gooi dat eens weg, je gaat toch niet meer op de moor wandelen.’ Maar die jasjes worden gekoesterd, want de moor zal altijd blijven trekken.