Het Voorbeelden-kabinet van etstechnieken

Wat is een ets?

Voor het maken van een ets wordt een zinkplaat of koperplaat afgedekt met een dunne, zuurbestendige laag, de etsgrond. In die laag wordt met een scherpe naald een tekening gekrast, waarna de plaat in een zuurbad wordt gelegd. Waar de etsgrond is weggekrast, bijt het zuur het metaal weg. De plaat wordt uit het zuur gehaald, schoongespoeld en de etsgrond verwijderd. Op de plaat verschijnt de tekening in diepe uitgebeten lijnen. De plaat wordt dan met drukinkt ingesmeerd, weer uitgepoetst zodat de inkt alleen in de diepere delen achterblijft. Op een diepdrukpers wordt de plaat afgedrukt. Het vochtige papier drukt zich in de diepe lijnen en haalt zo de inkt daaruit weg. De tekening verschijnt in spiegelbeeld op het papier.

Door wie, waar en wanneer is het ‘’Voorbeeldenkabinet van etstechnieken’’ gemaakt?

Het is gemaakt rond het jaar 2000 door Elsbeth Zimmermann en Paulien Wittenrood, beeldend kunstenaars en grafiekdocenten in Grafische Werkplaats De Wittenburg in Zevenaar.
In het Voorbeeldenkabinet hebben wij onze decennialange ervaring met etsen verwerkt. Ook de geheimen van onze eigen uitvindingen geven wij erin prijs.

Wat laat het ‘’Voorbeeldenkabinet van etstechnieken’’ zien?

Om al die etstechnieken te laten zien zijn voorbeeldplaatjes gemaakt met zink geëtst in salpeterzuur. Van elke etstechniek zijn steeds 3 fases te zien:
-een zinkplaatje, afgedekt, bekrast en geëtst
-een tweede zinkplaatje op dezelfde manier bewerkt, maar daarna schoongemaakt
-een afdruk van dat tweede plaatje.
Op een paneeltje op A4 formaat zijn de 2 etsplaatjes te zien + de afdruk + een korte beschrijving van de techniek. We hebben ongeveer 30 voorbeeldpagina’s gemaakt.

Waarom telkens 2 etsplaatjes?

Het is de bedoeling dat iedereen met de vingers aan het schoongemaakte plaatje zit. Om te beoordelen of de plaat al diep genoeg geëtst is, moet je het reliëf in de plaatjes door de loupe kunnen bekijken en met je vinger kunnen voelen. De plaatjes zijn voorzien van een dunne coating om oxideren te voorkomen.

Voor wie is het Voorbeeldenkabinet bedoeld?

Het Voorbeeldenkabinet was bedoeld als basis voor bijscholingscursussen etsen voor beroepskunstenaars in Grafische werkplaats de Wittenburg. Tijdens de lessen stalden we alle voorbeelden uit en deelnemers aan de cursussen konden uitkiezen welke techniek ze wilden leren.

De allereerste stappen om een ets te maken, worden bekend verondersteld. We hebben het niet over het aanmaken van het etszuur, het polijsten en vijlen van de plaat, het opbrengen van etsgrond en inïnkten, etc. Het Voorbeeldenkabinet is dus voor etsers met basiskennis.

‘’Grafische Werkplaats de Wittenburg’’

In 1992 is de Grafische Werkplaats de Wittenburg tot stand gebracht door Gep Frederiks, beeldend kunstenaar, docent en directeur van de Vrije Akademie in Zevenaar. In de grafische werkplaats konden kunstenaars zelfstandig werken en er werden cursussen etsen, lithografie en zeefdruk gegeven.
In 2003 heeft de gemeente Zevenaar alle culturele instellingen daar de nek omgedraaid, inclusief de Vrije Akademie en De Wittenburg.

De grafiekdocenten

Docenten in de Grafische Werkplaats waren Gep Frederiks, Elsbeth Zimmermann en Paulien Wittenrood. Alle drie hadden gestudeerd aan de Akademie voor Beeldende Kunst te Arnhem (nu Artez). Gep en Paulien bij de legendarische graficus Harry van Kruiningen, Elsbeth bij Evert Maliangkay.

Reliëfetsen

Omdat ik veel geëxperimenteerd heb met reliëfetsen, ga ik daar wat uitgebreider op in. Niet alleen met de voorbeelden uit het Voorbeeldenkabinet, maar ik verwijs ook naar mijn werk elders op de site. Soms leg ik uitgebreid uit hoe ik een werk gemaakt heb, zoals de etsen van de wandelingen over de Hoge Veluwe met de techniek van vetkrijt over het aquarelachtig effect en ‘’Bledge Brook Head’’ met de 3-dubbel gebeten lijnets.

Experimentele grafiek

Er kan met grafiek veel meer dan alleen oplages drukken om een kunstwerk te vermenigvuldigen en goedkoop op de markt te brengen. Etsplaten, maar ook de blokken van linoleum- en houtsnedes kunnen op verschillende manieren afgedrukt worden. Die drukken kunnen weer samengevoegd worden tot nieuwe composities.
Grafiek is toveren!

Grafiek is een zelfstandige kunstvorm

Grafiek als zelfstandige kunstvorm is geen afgeleide van schilderijen of tekeningen. Het komt voort uit een eigen manier van “grafisch denken”. Denken in texturen, in drukgangen, in lagen, optische kleurmenging, kleurwisseling en nog veel meer. Het geeft toegang tot een andere wereld!

In de loop der jaren is grafiek is via de bakken met “grafiek in stock” verbannen naar de randen van de kunstwereld. Maar dáár gebeurt het! Bij de kunstenaarsinitiatieven wordt de vrijheid gepakt en alles geprobeerd en alles gedurfd!