Tekenen met vetkrijt op zink
Om met vetkrijt op de plaat te tekenen is het aan te bevelen de plaat eerst even door het zuur te halen, dan hecht het krijt beter aan het zink omdat het oppervlak niet meer zo glad is. Hard vetkrijt gebruiken. Het beste is lithografisch krijt, maar wasco is ook goed.
De plaat lang laten etsen tot een diep reliëf.
Hoe lang moet de plaat in het zuur?
Het heeft geen zin om op je horloge te kijken of de plaat al lang genoeg geëtst is. Het zuur kan de ene keer wat sterker zijn dan de andere keer, zodat het etsen langer of korter duurt. Bij etsen in sterk zuur stijgt de temperatuur van het zuurbad, waardoor het etsen nog sneller gaat. Om te controleren of het reliëf in de plaat al diep genoeg is, de plaat uit het zuur halen, schoonspoelen, afdrogen tussen krantepapier (niet met een rondslingerend doekje dat vettig kan zijn) en door de loupe kijken! Voldoende licht op de plaat laten vallen. Met strijklicht zie je het reliëf het best. Ook met de vinger voelen hoe diep het reliëf is.
Voorbeelden uit de praktijk:
Voor de etsen die met deze techniek gemaakt zijn, heb ik buiten met krijt op de plaat getekend. Het brengt wat vaker heen en weer lopen of fietsen naar het atelier met zich mee om de platen te etsen en dan weer naar buiten voor een volgende fase in de bewerking.
Als afdeklak heb ik notenvernis gebruikt. Dat klinkt heel ”natuurlijk” maar het is niet van noten gemaakt. Het is een meubelvernis om vurenhout er uit te laten zien als notenhout. Het voordeel op de etsplaat is de grotere transparantie dan zwarte schellak.
Takken in het gras (drieluik uit het Slagveld)
De grassprieten zijn getekend met copal, het hardste lithokrijt. Daarna zijn ze geëtst door met een spons gedrenkt in salpeterzuur voorzichtig over de lijnen te strijken. De schorsstructuur van de tak is gekrast in notenvernis.
In oude aantekeningen vond ik de volgende tip: ‘Voor het gras heel zachte inkt gebruiken (vers! geen restjes). Zware persing geven. Afslaan met de richting van het gras mee, niet te lang met krantepapier, met de muis van de hand!’
Pad door bochtige smele
De zinkplaat is buiten met krijt betekend. Na het etsen zijn de lichte delen net zo lang met het schraapstaal en polijststaal bewerkt tot een verloop is ontstaan. Bij het polijsten heb ik een beetje zuurvrije vaseline op de plaat gesmeerd om het oppervlak wat minder stroef te maken.
Een veldje in juni / Gras I
Deze ets is van 3 platen gedrukt. Op de rode en lichtgroene plaat heb ik de grassprieten getekend met vetkrijt. De derde plaat is afgedekt met notenvernis waarin de scherpe donkergroene lijnen zijn gekrast.
Combinatie met schrappen in spiritusvernis
Dun laagje sneeuw
Ook deze etsplaat is buiten betekend. De takken zijn met vetkrijt getekend en de plaat is even geëtst. Daarna heb ik ook de rest van de plaat met vetkrijt bedekt en wat dieper geëtst. Er ontstaat dan een onregelmatiger structuur in de achtergrond. Alles wat lichter moest worden, is afgeschrapt en gepolijst. Daarna is de plaat afgedekt met notenvernis om er buiten de takjes in te kunnen krassen.
Vergroot detail van de plaat:
Links- en rechtsonder zie je de evenwijdige krassen van het schrappen. Met polijsten en wat harder poetsen bij het afslaan worden ze wat minder zichtbaar.
Dooi
Ook hier is eerst met krijt getekend. Na het etsen en schoonmaken van de plaat is alles afgedekt met notenvernis. De takjes zijn met een etsnaald in de vernislaag gekrast. Waar de bosgrond donkerder moest worden, is de vernislaag met het schraapstaal afgeschrapt en geëtst.
Dit is toch een lekkere smurrie! De grijze stukken hebben maar een ondiep reliëf. Je kan het gemakkelijk afschrappen en dan is het weer licht. Zo kan je het weer laten sneeuwen! Als je daarna de dooi weer wil laten invallen, dek je alles af met notenvernis. Afschrappen waar je de grijze stukken wil hebben en even etsen.
Lichter en donkerder
Wil je iets wat lichter hebben: het zink afschrappen en polijsten om het reliëf platter te maken. Wat donkerder: afdekken met notenvernis, dat afschrappen en etsen. Voor nog donkerder tinten: even met krijt eroverheen en wat dieper etsen om een gecompliceerd reliëf te laten ontstaan dat de inkt goed vasthoudt.
De puntjesstructuur van Zon en schaduw in het bos
Wil je de grijze stukken donkerder hebben, dus met een dieper reliëf, dan ga je er licht met vetkrijt overheen. Op de hoge delen zal het krijt hechten. Je ziet al een puntjesstructuur ontstaan van plekken waar wel en geen vetkrijt zit. Als je dit wat langer etst, krijg je door het diepere reliëf ook een puntjesstructuur op de afdruk.
Toveren met reliëfetsen!
Voor fotografische precisie is deze etsmethode niet geschikt, wel voor verrassingen!
Larixen in het voorjaar
Drie kleuren, maar 2 platen. De plaat waarop de takken zijn getekend, heb ik eerst in lichtgroen afgedrukt, toen ondersteboven gedraaid en in oker over het lichtgroen heen gedrukt. Het donkergroen is op een aparte plaat gezet.
Metamorfose van een krenteboom
De drie platen zijn telkens in andere kleuren gedrukt.
